Böbreklerimizi korumak için ömür üslubumuza dikkat etmeliyiz diyen Liv Hospital Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Ecder; böbreklerimizin neden hastalandığı ve korumak için neler yapmamız gerektiğini anlattı.
Böbreklerimiz neden hastalanır?
Böbrek işlevleri çeşitli nedenlere bağlı olarak süratle bozulabilir. Bu duruma akut böbrek hasarı ismi verilir. Bunun nedenleri ortasında çok sıvı yahut kan kayıpları, kimi ilaçlar ve bitkisel eserler, çeşitli infeksiyon hastalıkları yahut kimi sistemik hastalıklar yer alır. Akut böbrek hasarı, seyri altta yatan nedene bağlı olarak değişkenlik göstermekle birlikte, çoğunlukla büsbütün güzelleşebilen bir özelliğe sahiptir. Buna karşılık, kronik böbrek hastalığı ömür uzunluğu süren ve vakitle böbrek işlevlerinde azalma riski taşıyan değerli bir halk sıhhati meselesidir. Günümüzde çeşitli nedenlere bağlı olarak kronik böbrek hastalığında artış görmekteyiz. Bilhassa gelişmiş toplumlarda hayat müddetinin uzaması nedeniyle kronik hastalıklar da artmaktadır. Kronik böbrek hastalığının en sık nedeni olan diyabetin artışı, kronik böbrek yetersizliği olan hastaların artmasına neden olmaktadır. Bunun en kıymetli nedeni şişmanlık (obezite) ve sıhhatsiz ömür üslubudur. Kronik böbrek yetersizliğinin ikinci sıklıktaki nedeni hipertansiyondur. Ayrıyeten kronik glomerülonefrit ismi verilen böbreğin birtakım iltihabi hastalıkları ve irsi (genetik) olan polikistik böbrek hastalığı da kronik böbrek yetersizliğine yol açabilir.
Kimlerde kronik böbrek hastalığı gelişme riski yüksektir?
Kronik böbrek hastalığı açısından risk altında olan bireyler fazla kilolu olanlar, yüksek tansiyonu olanlar, diyabetikler, sigara içenler ve ailesinde genetik böbrek hastalığı olanlardır. Yaş ilerledikçe damarlar yaşlandığı ve böbrek damarları da etkilendiği için ileri yaştakiler de kronik böbrek hastalığı açısından risk altındadır.
Böbreklerimizi korumak için neler yapmalıyız?
Böbreklerimiz kan damarlarından çok varlıklı organlardır. Bu nedenle kalp ve damar sistemimizi kollayıcı tüm tedbirlerin böbreklerimizi de gözetici tesirleri vardır. Bu bahiste sağlıklı ömür usulünün büyük değeri vardır. Bu gayeyle alınması gereken tedbirler sigara ve başka tütün eserlerini tüketmemek, tuz tüketimini azaltmak, nizamlı idman yapmak, ülkü beden tartısında olmak, kâfi sıvı almak, çok alkolden uzak durmak ve tabip tavsiyesi olmadan bilinçsiz ilaç kullanmamaktır.
Böbrek hastalığını erken periyotlarda nasıl tanıyabiliriz?
Kronik böbrek hastalıklarının birçok sefer ileri basamaklara kadar hiçbir şikâyete yol açmadığını bilmekteyiz. Bu nedenle hiçbir şikâyet olmasa bile sistemli olarak kan basıncı ölçümü yapmalı ve sıhhat denetimlerinden geçilmelidir. Sıhhat denetimlerinde bir böbrek hastalığının varlığını saptamak için birçok sefer kolay tetkikler kâfi olmaktadır. Rutin olarak yapılan idrar analizi ve kanda kreatinin tayini ile böbrek hastalığı olup olmadığını anlamak mümkündür. Bu analizlerde bozukluk saptanan hastalarda daha ileri tetkiklere geçilerek böbrek hastalığının nedeni anlaşılabilmektedir. Böbrek hastalığının daha erken etaplarda fark edilmesiyle, alınacak tedbirler sayesinde hastalığın seyri olumlu tarafta etkilenir.
Böbreklerimizi koruyan besinler, takviye eserleri yahut ilaçlar nelerdir?
Böbreklerin korunması için bilhassa yenmesi gereken bir besin unsuru ya da alınması gereken bir dayanak eseri yoktur. Beslenme ile ilgili olarak dikkat edilmesi gereken en değerli konular tuz alımının olabildiğince azaltılması ve ülkü beden yükünün hedeflenmesidir. Diyabeti yahut hipertansiyonu olan hastaların kan şekerinin ve kan basıncının denetim altına alınması için verilen ilaçları kullanmaları böbreklerin ve öbür organların korunmasını sağlar.
Toplumda yanlış bir bilgi olarak tansiyon yahut diyabet ilaçlarının böbreklere ziyan verebileceği ile ilgili telaffuzlar vardır. Ne yazık ki bu yanlış bilgi yüzünden birtakım hastalar ilaçlarını kullanmayı bırakmaktadırlar. Bunun sonucunda da diyabet ve hipertansiyonun komplikasyonlarını daha fazla görmektedirler.
Tüm tansiyon ilaçlarının ve diyabet ilaçlarının böbrekleri, kalp ve damar sistemini ve öteki organları koruduğu ve bu ilaçları sistemsiz alanlarda ya da hiç almayanlarda kronik böbrek yetersizliğinin daha süratli ilerlediği ve kalp-damar hastalıklarının daha sık olduğu unutulmamalıdır.
Böbreklerimizin korunması için günde ne kadar su içmeliyiz?
Ne yazık ki bu hususta çok çelişkili bilgiler ve önemli seviyede bilgi kirlilikleri vardır. Halk ortasında yanlış bir bilgi olarak bol ölçülerde su içmenin böbreklerin korunması için yapılması gereken en kıymetli davranış olduğu sanılmakta, bu yüzden de böbrek yetersizliğinin en değerli nedenleri olan diyabet ve hipertansiyon ile çaba geri planda kalmaktadır. Meğer böbrek sıhhatini korumak için sigara, tuz ve obezite ile gayret çok daha kıymetlidir. Bu sayede hem kronik böbrek hastalıklarının daha güzel seyretmesi mümkün olur hem de bu hastalardaki en sık mevt nedeni olan kalp ve damar hastalıklarının riski azalır.
“Su” yerine “sıvı” denmesi daha doğrudur zira içtiğimiz tüm sıvıların (çay, çorba, ayran vs.) içindeki su molekülleri bağırsaklardan emilerek böbreklerden su molekülleri olarak süzülecektir. Bu nedenle suyun kaynağının böbrekler açısından hiçbir ehemmiyeti yoktur. Bir kişinin günlük alması gereken sıvı ölçüsü kişinin kilosuna ve günlük aktivitesine nazaran değişir. Yeniden de günlük pratikte bir sayı vermek için birden fazla sefer 2-2,5 litre civarında sıvı alınmasının makul bir ölçü olduğu söylenebilir. Tekrarlayan taş kıssası olan yahut tekrarlayan idrar yolu infeksiyonu öyküsü olan bireylerin günlük sıvı alımı konusunda daha titiz davranmaları gerekir. Kâfi sıvı alınıp alınmadığının kıymetli bir göstergesi günlük idrar ölçüsüdür. Günde 2–2,5 litre civarında idrar çıkarılması ekseriyetle kâfi sıvı alındığını düşündürür.
Böbreklerimiz için ziyanlı olabilecek ilaçlar nelerdir?
Toplumda, bilhassa kimi ağrı kesicilerin yaygın ve bilinçsiz bir halde kullanılması böbrek işlevlerindeki bozulmayı hızlandırmaktadır. Bunun dışında kimi antibiyotikler de böbrek işlevlerini bozucu tesir gösterebilir. Ayrıyeten birtakım bitkisel eserlerin de böbrekler ve karaciğer üzerine ziyanlı tesirlerinin olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle asla tabibe istişareden bir ilaç yahut dayanak eser kullanılmamalıdır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
