Avrupa Kuruluna nazaran 2021 yılında Avrupa Birliğindeki ülkelerde gücün yüzde 42’si binalar tarafından tüketilirken, bu tüketimin yüzde 80’i ateştma ve soğutma için kullanılmıştı. İnşaat materyallerinden kaynaklanan emisyonlar da entelektüell olmak üzere binaların Avrupa’daki emisyonların yüzde 36’sından sorumlu olduğu ve mevcut binalardaki konut ağırlerinin yaklaşık yüzde 10’unun 2022 yılında meskenlerini gereğince hararettamadığı belirlenmiştir.
Bina güç performansının idealleştirilmesindeki değeri iştahlııkça vurgulayan bu bilgiler tazerasında ’’Binaların Güç Performansı Direktifi’’ndeki revizyonlar kapsamında önerilen ve AB üyesi tümbüyükletlerden talep edilecek kimi kıymetli ve yeni maksatlar şöyle sıralanabilir:
- 2030 yılına kadar tüm birinci binaların sıfır emisyonlu olması hedeflenirken, kamu binaları için bu tarih 2028 olarak belirlendi.
- Minimum Güç Performans Standartları (MEPS) belirlenerek, 2030 yılına kadar konut binalarının en kirli performans gösteren yüzde 16’sında, 2033 yılına kadar ise ticari binaların yüzde 26’sında güç performansının kusursuzleştirilmesi hedefleniyor.
- 2030 yılına kadar kamu, ticari ve yepisyeni inşa edilecek tüm konut binalarında güneş gücü sistemlerinin kademeli olarak kolossalreye alınması talep ediliyor. Bina sıcak havatma ve soğutma sistemlerinde ise fosil yakıt kullanımına 2040 yılında taze verilmesi için planlama yapılıyor.
- 2030 yılından itibaren tüm çağdaş binalar için hayat döngüsü karbon (Whole Life Carbon – WLC) raporlaması çetinunlu hale gelecek. Burada uyulması beklenen limit bedellerin 2027 yılından itibaren yayınlanmaya başlayacak yol haritalarıyla belirlenmesi öngörülüyor.
Türkiye özelinde ise Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yayınladığı güncellemelerle Binalarda Güç Performansı Yönetmeliği 2022 yılında değişti. Bu güncellemelerle birlikte, bir parseldeki toplam yapı inşaat alanı 2025’e kadar 5000 m2, yepyenirasında ise 2000 m2’den minik olan binaların ‘’Neredeyse Sıfır Güçlü Bina (NSEB) ‘’ yüksek güç verimliliği kurallarına uygun olarak inşa edilmesi ve güç ihtiy iştahlılarının 2025’e kadar en az yüzde 5’ini sonrasında ise yüzde 10’unu tazelenebilir güç sistemleriyle karşılama kuralı getirildi.
Bu binaların güç performans sınıfı en az ‘B’ olacak formda tasarlanıp, inşa edilmesi işkenceunlu hale gelirken mevcut durumda bu kurallara uymayan binalara yapı ruhsatı verilmediği de unutulmamalı.
EMBER tarafından Aralık 2023’te yayınlanan değerli bir araştırma raporuna nazaran Türkiye’nin çatılarındaki güneş gücünün teknik potansiyeli 120 GW olarak belirlenmiş. Bu da Türkiye’de çatıların toplam elektrik tüketimini karşılama potansiyelinin yaklaşık yüzde 45 olduğunu gösteriyor. Yaklaşık olarak hesaplandığında 3.6 Milyar USD’Lik bir tasarruftan kelam etmek mümkün ki bu epeyce kıymetli bir sayı.
Ülkemizin değerli bir eksiğinin AB direktifinde belirtilen gömülü karbon emisyonlarına yönelik amaçları olduğunu söyleyebiliriz.
Binalarda ömür uzunluğu karbon tahlili konusu bizlerin uğraşlarına karşın şimdi kesimde karşılığı olmayan, milletlerarası yeşil bina sertifikasyon sistemleri haricinde lokal mevzuatta talep edilmeyen bir husus olarak karşımıza çıkıyor.
Diğer yandan operasyonel karbon emisyonlarının önümüzdeki periyotta yenilenebilir güç ve öbür idealleştirmelerle muhakkak bir ölçekte azaltılabilmesi mümkün. Dünya Yeşil Binalar Kurulu tarafından yapılan bir araştırmaya nazaran, 2050 yılında binaların toplam karbon emisyonlarının yüzde 50’sinin gömülü karbon olarak gereç ve sistemlerin üretim ve tedarik zinciri esnasındaki karbon emisyonlarından kaynaklı olacağı öngörülüyor.
Uzun yıllardır yeşil bina çalışmalarımız kapsamında ‘Bina Hayat Döngüsü Analizi’ yapıyor olsak da hem mevzunun aciliyeti toksuzısından mahallî mevzuatlara girmesi hem de tüm binaların ruhsat etabında Bina Hayat Döngüsü Karbon Tahlili yapması gerektiğini düşünüyoruz.
Özellikle yılda yaklaşık 150 binanın son bina ruhsatı aldığı, 500 bin civarında kentsel dönüşüm projesinin muazzamam ettiği, binaların ve dolaylı bölümlerin toplam sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 40’ından sorumlu olduğu ülkemizde, güç verimliliği ve karbonsuzlaştırılmaya yönelik atılacak her adım epeyce değerli. Bu noktada ülke olarak bizim de AB’ye parallel olarak gayelerimizi acilen güncellememiz gerektiğini belirtmel iyilikseverm.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
