Anadolu âşıklık geleneğinin en değerli temsilcilerinden olan Halk Ozanı Aşık Veysel’in vefatının 50’nci yıl dönümü, UNESCO tarafından anma ve kutlama yıl dönümleri programına alındı. Ayrıyeten, Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 2023 yılının “Âşık Veysel Yılı” olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde ulusal ve milletlerarası etkinliklerle anılması kararlaştırıldı. Veysel, UNESCO’ya üye olan 193 ülkede pek çok aktiflik ile anıldı. Ege Üniversitesi (EÜ) Edebiyat Fakültesi Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısmı Halk Bilimi Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Selami Fedakar, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) muazzamlet Türk Musikisi Konservatuvarı Sanatçı Öğr. Gör. Süleyman Şenel ve Veysel’in torunu Nazender Süzer Gökçe, onun hayatı, yapıtları ve dünya görüşü hakkında bilgiler verdi.
Aşık Veysel ve aşıklık geleneğini anlatan Prof. Dr. Selami Fedakar “Âşıkların, geleneğin kabulleri çerçevesinde âşıklığa başlamaları ve yetişmeleri için usta çırak ilgisi içinde bir eğitim süreci gerekir. Bu gelenek çerçevesinde tasavvuf fikri, İslameski, evliya menkıbeleri, Türk kelamlı geleneğinde kullanılan motifler üzere bahisler hakkında bilgi edinirler. Lisan, sanat ve anlatım bakımından da kendilerini yetiştirirler. Lakin günümüze yakın devirlerde usta çırak alakası epeyce zayıflamış ve neredeyse yok denecek kadar azalmıştır.
Âşık Veysel’e bu tarafıyla bakıldığında tam manasıyla bir usta-çırak ilgisi içinde yetişmediğini söylemek mümkündür. Âşık Veysel, sistematik bir usta çırak eğitimi almamış olsa da onun yetişmesinde iki ismin tesirli olduğu bilinmektedir. Bunlar,yeni olarak Molla Hüseyin ve bilhassa de Camşıhlı Ali Ağa’dır. Ayrıyeten şunu da belirtmek gerekir, onu saz çalmaya son yönlendiren bu ustalarla taze tanıştıran kişi babasıdır. Veysel, pek çok şairden de etkilenmiş vakitle bunların şiirlerini usta malı olarak söylemeye başlamıştır. Ayrıyeten, Aşık Veysel’in ismi bilinen bir çırağı yoktur ancak O, kendisinden sonra gelen pek çok aşığı etkilemiştir” dedi.
“Aşıklık, gönül gözünün süzgecinden dünyayı nazaran farkında olmaktir”
Diğer halk ozanları ile Aşık Veysel ortasındaki farkları ortaya koyan Prof. Dr. Fedakar, “Her âşığı bağlı bulunduğu köklerden, kültürel yapıdan ve dünya görüşünden bağımsız olarak kurgulamak mümkün değildir. Âşık Veysel de bu âşıklar üzere kökleri âşıklık geleneğinden beslenmiş, dünya görüşünü, içinde yaşadığı toplumun dünya görüşü ile şekillenmiştir. Ancak Âşık Veysel, kişisel yeteneği, toplumu ve hayatı algılama biçimi ile elbette ki başka âşıklardan ayrılmaktadır. Âşıklık biraz da gönül gözünün süzgecinden dünyayı ve kâinatı gözetlemektir. Âşık Veysel bunu başarabilmiş aşıklarımızdandır” diye konuştu.
Prof. Dr. Fedakar, Aşık Veysel’in, “Uzun İnce Bir Yoldayım” ve “Tabiattan Cümle Beden” isimli yapıtlarına değinerek, “Bu eserler, Türk tasavvufunun, diyar diyar gezen âşık tipinin, dünya malına değer vermeyen bir geleneğin temsilcisi olan âşıkların dünyayı iki kapılı bir han üzere görmesinin âdeta bir özeti üzeredir. Han nasıl süreksiz bir yer olarak değerlendiriliyorsa, âşıklar için de bu dünya mal-mülk hırsına düşmeye değmeyecek bir yerdir. ‘Bütün vücutlar topraktandır’ diyerek İslami anlayıştaki tüm insanların balçıktan yaratıldığını hatırlatmakta ve herkesin yaratılış itibariyle eşit olduğunukonuşmaktedir. Veysel’in hayat görüşünde kimsenin kimseye karşı üstünlük sahibi olmadığı, dünyadaki tek gerçeğin vefat olduğu, kolossalranın dönüp vaktin geçeceği kanıları hâkimdir” dedi.
“Gönül gözü ile gören halk ozanı”
Aşık Veysel’in yapıtlarında beslendiği ögelere değinen Öğr. Gör. Süleyman Şenel, “Aşık Veysel, yapıtlarında kendi botaniksından beslenmiştir. Güzel insan, hoş insan ve birlik beraberlik duygusu her daim yapıtlarında görülmektedir. Her daim okuldan bahsetmiştir. Mesela Köy Enstitüsü gençlerini incelemiştir. Onlarla yarınları inşa etmiş, onları gönül gözüyle görmüştür. Öğrencilerin yarınlara yapacağı katkıları görmüştür. Eğitime her daim ehemmiyet vermiştir. Fakat en kıymetlisi Atatürk minikrimlerini daima kılacak birtakım sembollerden de geri kalmamıştır. Aşık Veysel’in Atatürk duygusalsi, yalnızca bir başkan aşksi değil, Ulusal Mücadele’nin azap koşullarla ortaya çıktığı, toplumun gerisinde bir var olma gayretinin yarattığı bir aşkdir” dedi.
Öğr. Gör. Şenel, “Plakları, radyo programları ve gezintileri ile birlikte Aşık Veysel artık toplum içerisinde öne çıkan bir paha haline gelmiştir. Aşık Veysel unutmayan bir hafızadır. Kendisinin öğrendiği her şeyi aktarmıştır. Mesela halk müziği yayıncılığının öncüsü Sadi Yaver Ataman’ın Aşık Veysel ile ilgili anlattığı pek çok hatıra vardır. Birinci halk müziği programlarına çıkan bireylerden biri de Aşık Veysel olmuştur” dedi.
“O’nun varlığı içimi ısıtırdı”
Dedesi Aşık Veysel’in mütevazi kişiliğine ve çocuklara olan ilgilenmesine vurgu yapan Nazender Süzer Gökçe, “Çok net hatırladığım, dedemin mütevazi duruşu, nazik ve sevecen tutumlarıydı. Nedendir bilmem onun varlığı, ona gözetlemek içimi sıcaklıktırdı ve kendimi inançta hissederdim. S acıkmışımı, yanağımı okşaması beni inanılmaz keyifli ederdi. Hayatımın en cazibeli yılları o günlerdi benim için diyebilirim. Annem Menekşe Süzer’in anlatımı ile çocuklarından biri hastalansa, harareti çıksa başından ayrılmazmış. Cebinde daima vilayet iştahlı taşırmış, hasta olan çocuğa içirir, kendi eli ile soğukluk uygulama yapar, çocukkolaylayıpsıcaki düşmeden yatağına yatmazmış” dedi.
2023’ün Aşık Veysel Yılı olarak ilan edilmesinin kendilerini gururlandırdığını belirten Gökçe, “2023 yılı UNESCO tarafından Aşık Veysel yılı olarak ilan edildi. 193 UNESCO üyesi ülke ve yurt içinde coşku ile anıldı.
Paneller, konferanslar, dinletiler, stantlar, şiir ve fotoğraf yarışları düzenlendi. kusursuz arkadaşları tarafından dolu dolu anıldı, genç nesillere anlatıldı. ‘Ben giderim adım kalır yoldaşlar beni hatırlasın’ derken duygusalli dedem o büyük ön görüsü ile bu günleri görmüş ve bu dizeleri yazmış. Bu yılın anısına eşim Gazeteci ve Fotoğraf sanatkarı Gürsel Gökçe ile birlikte ‘Basında ve Ustaların Objektifinden Âşık Veysel’ kitabımızın Türkçe ve İngilizce edisyonlarını yayınladık. Kitabımızı, Görme engelli yoldaşlarımız için Braille alfabesine çevirerek 4 cilt 780 sayfalık bir kitaba dönüştürerek ‘Basında Aşık Veysel’ ismiyle yayınladık. Birebir yapıtı bir tiyatro sanatkarına okutup Sesli kitaba dönüştürerek 13 saatlik bir ses kaydı ile 25 ayrımda sesli kitap oluşturduk. Görme engelli kütüphanelerine ulaştırdık. Aşık Veysel’in bugüne kadar Braille alfabesine ve sesli kitaba çevrilen birinci yapıtı. Tüm yayınlarımızı fiyatsız olarak okurlara ulaştırdık.
Dedemin bize bıraktığı kültürel mirasa sahip çıkmaya çalışıyoruz. Gönül gözlerinizin aydınlığında kalalım” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
