Ege Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özgür Özkaya’nın yürütücülüğünü yaptığı “Spor Bilimlerinde Yeni Bir İdman Şiddeti: Maksimal Karbondioksit Üretim Hacmi” başlıklı proje TÜBİTAK tarafından desteklenmeye uygun bulundu.
Proje grubunu tebrik eden EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Üniversitemiz bilim insanları öncülüğünde spor bilimleri disiplinine yönelik kıymetli bilimsel araştırmalar yürütülmektedir. TÜBİTAK tarafından da desteklenen bu nitelikli çalışmalar tıpkı vakitte literatüre yeni kavramların ve parametrelerin kazandırılmasına da öncülük ediyor. Spor Bilimleri Fakültemiz Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özgür Özkaya’nın yürütücülüğünü yaptığı proje ile milletlerarası platformda öncelikli araştırma bahislerinden olan kardiyo-pulmoner sıhhat ve antrenman alanında birinci kere bir dakikada kullanılan en yüksek karbondioksit seviyesi (VCO2maks) kavramı ortaya konacak. Yenilikçi bir bakış açısıyla spor disiplinine yönelik kıymetli bir araştırmayı gerçekleştiren bilim grubunu tebrik ediyor, muvaffakiyetlerinin devamını diliyorum” dedi.
Yürütülen bilimsel araştırma ile ilgili bilgi veren Prof. Dr. Özgür Özkaya, “Bir dakikada kullanılan en yüksek oksijen seviyesi (VO2maks) aerobik güç olarak bilinir. Bu paha aerobik dayanıklılığın altın standardıdır. VO2maks; spor ve sıhhat bilimleri alanında sayısız çalışmaya bahis olmuştur. Fakat maksimal karbondioksit üretim hacmi (VCO2maks) bugüne dek göz gerisi edilmiş bir kıymettir. Günümüze kadar yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde; VCO2maks’ın sırf 40 makalede taranabildiği görülebilir. Bu çalışmaların hiçbirinde VCO2maks’ın tesirlerine odaklanılmamıştır. İlgili çalışmaların tamamı bir VO2maks elde edebilmek için yapılan kademeli idman testlerinde açığa çıkan en yüksek CO2 üretim hacminin VCO2maks olarak rapor edildiği yayınlardır. Hâlbuki yaptığımız pilot çalışmaların sonuçlarına nazaran; VCO2maks pahası kademeli bir idman protokolüyle açığa çıkarılamaz. VCO2maks’ın gerçek bir halde ölçülebilmesi için, iştirakçilerin kademeli idman testlerinde tükendikleri idman şiddetlerinin yaklaşık yüzde 10-30 üzerindeki iş yüklerinde ve sabit bir sürat ya da güç üretim seviyesinde tekrardan tüketilmeleri gerekir. Literatür dikkatle incelendiğinde ilgili antrenman şiddetinin önemli bir aerobik güç ve anaerobik tolerans geliştirme potansiyeline sahip olduğu görülebilir. Lakin bu idman şiddetlerinde direkt referans alınacak bir parametre bulunmamaktadır. Münasebetiyle ilgili idmanlar planlanırken belirlenen antrenman şiddetleri ya VO2maks’a karşılık gelen güç çıktısı (G-VO2maks) referans alarak bu seviyenin yüzde 10-30 üzerini ya da maksimal sprint suratları referans alınarak bu seviyenin yüzde 10-20 altındaki şiddetleri kullanmaktadır. Bu durum, atletlerin idmanlarını ferdî bir kritere nazaran değil de daha meçhul ve münasebetiyle niteliksiz bir şiddette yapmalarına neden olur. Halbuki ferdî bir VCO2maks seviyesi, bireylerin aerobik güç ve anaerobik kapasite geliştirici idman niteliklerini arttırmada kıymetli bir idman şiddeti olabilir. Öteki yandan bu paha, anaerobik kapasitenin değerlendirilmesinde de hayli pahalı bir bilgi sunabilir” diye konuştu.
“Uluslararası alanda da öncelikli araştırma hususları ortasında yer alıyor”
Prof. Dr. Özgür Özkaya, “Çalışmanın sonunda hem ülkemiz hem de milletlerarası platformda öncelikli araştırma bahislerinden olan kardiyo-pulmoner sıhhat ve antrenman alanında birinci sefer VCO2maks kavramı ortaya koyulmuş olacaktır. Bu yolla memleketler arası literatüre, bireylerin performans seviyelerini belirlemede kullanılabilecek yeni bir parametre önerilecektir. Ek olarak önerilecek bu performans parametresi, aerobik güç ve anaerobik kapasite geliştirmede direkt tesirli yeni bir idman yükü de olacaktır. Çalışmanın sonunda yaygınlaşması beklenen bir öteki çıktı, VCO2maks yükünün tesirlerini sınadığımız idman modelinin kendisidir. Bu modelin antrenman şiddetine ek olarak, modelde kullanılan yüklenme vakitleri, yüklenme- dinlenme oranları, vb. antrenman bileşenleri, idman bilimleri açısından kıymetli olacaktır. Son olarak projemiz uluslararası alanda yeni tartışmaların oluşmasına ve bağlantılı araştırma projelerinin geliştirilmesine önemli katkılar sağlayacaktır” dedi.
Projenin hedeflerinden ve çıktılarından da bahseden Prof. Dr. Özgür Özkaya, “Her katılımcıya ait bireysel bir VCO2maks düzeyi ve bu düzeye karşılık gelen bireysel bir G-VCO2maks belirlenecek. Bireysel G-VCO2maks ve bu düzeyde elde edilen VCO2maks yanıtına ait güvenilirlik düzeyi saptanacak. Bu iş oranını KG, VO2maks ve IHIGH gibi diğer eşik türleriyle kıyaslanacak. İş yükünde yapılacak örnek bir egzersiz uygulamasına ait fizyolojik ve metabolik akut yanıtları tespit edilecek. Projenin nihai hedefi ise G-VCO2maks yükünde planlanan bir egzersiz modelinden alınacak uzun süreli antrenman etkilerinin katılımcılar üzerinde gerçekleştirdiği fizyolojik, metabolik ve performans iyileşmelerini ortaya çıkarmak ve bu gelişim potansiyelinin temellerini oluşturan mekanizmaları açıklamaktır” diye konuştu.
Ege Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özgür Özkaya’nın yürütücülüğünü yaptığı projede, Dokuz Eylül Üniversitesinden Hikmet Güneş ve Engin Yıldıztepe, Ege Üniversitesinden Doç. Dr. Görkem Aybars Balcı araştırmacı olarak görev alıyor. Ayrıca Ege Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesinden Hakan As bursiyer olarak çalışamaya destek veriyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
