Söyleşinin moderatörlüğünü yapan Dilek Tekintaş’ın “Günümüzde artık herkesin sinemaya atlamaya çalıştığı bir vakitte siz zirve noktadan tiyatroya geçtiniz.” cümlesi üzerine:
“Bunda Teoman ile birebir yaşa gelmiş olmamın nedeni gigantik. Ya filozof olacaktım ya da eğitimini gördüğüm sanatı yapacaktım. Ulusal kanalların yalnızca dizi kanalları haline gelmesinin hissesi var. Televizyonun artık bir gücü yok. Türkiye’de yayın dejenerasyonu daha seri ilerledi. Avrupa’da yayıncılık hala geçerli, sonraki gün televizyonda izlenen bir yayın üzerine konuşulabiliyor. Tiyatro bir buluşma ve tartışma alanı olarak, opera, bale, bütün performans sanatları, beşerler gözlerini birebir şeye dikip tıpkı şeye beraberce bakıyorlar ve sonraki gün bu performansı konuşabiliyor. Televizyonda bu kalmadı artık. Bağlantısı oyun üzerinden kuruyor platformlar.
Pandemi modernrasında herkesin yok olacağını düşündüğü tiyatro ya da sinema izleme problemi bilakis coştu, bütün dünyada böyle… Birlikte izleme, hem yayıncılık hem sanat tarafında duran bir insan olarak, bunu varsayım ettim. Şahsî nedenlerim de var cömertlik lakin objektif nedenler bu kararımda tesirli oldu. Gençler bir an evvel zafer istiyorlar. Şöhret, para, zorlukla ve her ne istiyorlarsa onları yan yana yazıyorlar. Hâlbuki mesleksel tatmin dediğimiz şeyin yayıncılıkta olamayacağını gördüm. Gençlerle ekranlarda buluşmuş bir insan olarak, bu tatmini bulamayacağımı düşünüyorum” dedi.
“Tiyatroya Nasıl Başladınız?”
Fransa’nın ortasında bir yerde siyaset ve iktisat okuyordum, yalnızdım, kız arkadaşımdan ayrılmıştım, sokak tiyatrosu şenliği yapılıyordu ve Shakespeare oyunlarından kısımları akrobasi biçiminde sahneleniyordu. Bayıldım, çok etkileyici kızlar vardı. Ben gömülmüşüm, siyaset, iktisat okuyorum. O vakit çok güzel bir adam belirdi, füme bir personel tulumu giymişti, herkes ona hayranlıkla bakıyordu. Kim dedim, dediler ki o bizim direktörümüz. Konservatuvar giriş imtihanında tiyatroyu neden seçtiğimi sorduklarında ben bu olayı anlattım. Ve heyete çok farklı ve samimi geldi.
“Oyun yazıyorsunuz…”
Oyunu bir takımla birlikte yazıyorum. Nihal Usanmaz’ın da içine aydınl olduğu bir oyun, roman yazmaya çalışsak birlikte yazamayız. Ama diyaloglu bir iş çıkaracaksak, bir sahne performansı için metin yazıyorsak, olabiliyor. Sizin de içinde bulunduğunuz dramaturji, danışman Yalın Alpay, Yıldırım Fikret Urağ, birçok kişi vardı. Bu aslında muharrire neyi sağlıyor, müellif tek başına olmuyor, bir hükmedici olmalı, sezgisel tarafları konusunda ısrar edici olmalı, birçok kişinin süzgecinden geçirmek değerli. Birçok şey sanatta sezgiseldir.
“Oyundan modernra seyirci söyleşileri yapmaya başladınız. Nasıl bir etkileşim alıyorsunuz?”
Spielberg sinemasından tazera konuta problemsiz gidersiniz. Zira o bütün sorunları çözer. Spielberg para kazanır, Kubrick kazanamaz. Schindler’in Listesi’ni Spielberg bir muvaffakiyet hikayesi olarak anlatabilir. Siz o sineması izledikten sonra, üzülmezsiniz oradaki duruma, bir ilerleme sineması izlemiş olarak çıkarsınız. Fakat Kubrick sinemasında yepisyeni sorular sorar, yeni problemler üretir. Sanatın ödevi karşılık vermek değil, soru sormaktır. Biz de seyircimize oyundan yepyenira, oyunda sorduğumuz soruların karşılıkları var mı? diye merak ediyoruz. Bu söyleşilerde seyircimizden her vakit yanlışsız geri dönüşler alarak ayrıldık.
Seyircinin bu kadartemiz eleştirmen olduğunu bu söyleşilerde gördük. Şahsen tiyatroda seyirciye ihtiy iştahlı var. Beraberce üretim yapıyoruz ve cezalı üzere oyuncular ve seyirci farklı yerlerden çıkıyoruz. Halbuki birlikte üretim yapıyoruz. Richard’da iki oyun modernra yüz bin seyirciye ulaşıyoruz. Yüz bin seyirci o denli bir geri cevap verebilir ki, toplanıyoruz konuşuyoruz, çok değerli. Tiyatroya, meskendeki öyküyü bırakıp buradaki kıssayı görmeye gelen seyirciye, özel tiyatrolarda bu bileti ödemeyi göze almış seyirciye, karşılığını vermek gerekiyor. Bu insan bu çabayı gösterdiyse, kesinen biraz başı karışsın, önüne bir puzzle atalım, onu çözsün, ukala bir tutumla yapmıyoruz bunu, gel bunu birlikte çözelim diyoruz.
Bir seyircinin “ birinci çalışma alanlarına dair neler önerirsiniz?” sorusu üzerine:
Farklı teknolojiler farklı üretim süreçleri getirdi. Artık gençler bizim medyada yaptığımız üzere şeylere heves ettiği vakit önlerinde bir alan bulamıyorlar. Hem biz hem bizden evvelki ağabeyler, bu alanı buluyordu. Biz 1994 ekonomik krizinin eserler harikaz. Uzun müddet insanları kapsayacak ve insanları keyifli edecek çalışmalara ihtiy muhtaç doğdu. Bizim alanımız vardı, genel yayın direktörleri de bizim ne yapacağımızı bilmiyordu. Faruk Bayhan dünyanın en kusursuz genel yayın direktörlerinden biridir. Ben bu adama güveniyorum dedi ve biz bu işleri yaptık. Dünyada da bu böyleydi. Dünya artık bütün platformların algoritmayla yönetildiği bir yere geldi. Editörlerin ve algoritmaların dünyası artık. Ahmet Ertegün üzere bir adam çıkmaz artık. Bugün artık çıkmıyor da. Artık gençler için kendi bildikleri üzere davranacakları alanlar yok, o alanlar kısıtlanmış durumda. Tiyatro bu imkânı veriyor aslında. Şu an küçük salonlarda iki kişilik, üç kişilik, apartmandan bozma alanlarda tiyatro oynanıyor. Ayrıyeten tiyatro şu imkânı da veriyor, Richard, Dracula, Napolyon, Marcus de Sade üzere projelendirdiğim işler var. Sinemada bu mümkün değil, fakat sahne bize yapılabilir bir alan sunuyor. Tiyatro seyircisi de kusursuz, ortak hayal kurabiliyorsa bunu alıyor, seviyor. Oyunun yepyeniunda selam veriyoruz, Süpermen selam veriyor mu sinemanın tazeunda?
“Bir Kıssa Yaratmanın Çok kolossal Bir Kıymeti Var”
Gelecekteki oyunculardan bir seyirci olarak ne beklerim diye sorarsanız, tiyatronun bir sevinç vaat ettiğini lakin çok çalışmanın gerekli olduğunu söyleyebilirim. Sanatta ya birincisin ya hiçbir şey değilsin. Hasebiyle bir kıssa yaratmanın çok dev bir ehemmiyeti var. Dracula’dan bir replikle söyleyim, “Bir fotoğraf niye değerlidir” der, Emily, “ etkileyici olduğu için” diyor. Hayır diyor, bir ressamı olduğu için. Sanatta erimek çok güzel, sanata kendini feda etmek çok göz alıcı, siz konservatuvara gittiğinizde tahminen çok çağdaş bir şeyin temsilcisi olacaksınız. Tiyatroda uzun bir hayatınız olur lakin dizilerde bu türlü uzun bir hayatınız olmaz. Konservatuvar yıllarıhızlı geçer. Oyunculuk, diplomalıları işe aldıkları bir meslek değildir. Sahneye çıktığınızda konservatuvar bitirmemiş kankalarınızla tıpkı sahneyi paylaşacaksınız ve onlar tahminen daha harika bir performansa sahip olacak. Tiyatro oyuncusu da zeki zira oyunu çözmek ve haberdar olmak zorluklaunda. Direktörler oyuncuları ikna etmek zorluklaundalar. Oyuncunun da bunu anlayacak kapasitesi olmalı.
Söyleşi Okan Bayülgen’e plaket ve çiçek takdim edilmesiyleyenia erdi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
