Omurga kemiği tümörleri kendi dokusundan (primer=birincil) ve bedenin öbür kanser odağından kaynaklanan (metastatik=sekonder) olmak üzere iki kümeye ayrılır.
Omurga, akciğer ve karaciğeri takiben kanser hücrelerinin metastaz yaptığı en yaygın üçüncü bölgedir Omurları etkileyen birden fazla tümör, bedenin öteki bir yerinden omurgaya yayılır (metastaz yapmış) ve ekseriyetle prostat, göğüs, akciğer, böbrek, tiroid yahut barsak kaynaklıdır. Bedenin rastgele bir yerinde kansere yakalanmış tüm hastaların% 40’ından fazlası, kanserlerinin hayatları boyunca omurgalarına yayılmasını yaşayacaktır. Neyse ki, bu hastaların sadece% 10’unda şikayete neden olur. Bu nedenle vertebral tümörler, daha evvel kanser hikayesi olan şahıslarda daha yaygındır.
Omurganın kendi dokusundan kaynaklı (primer) tümörler çok daha az yaygındır. Primer tümörler kusursuz (benign) ya da yakışıksız (malign) karakterde olabilir.
• Güzel huylu bir spinal tümör ekseriyetle düzgün hudutlara sahiptir. Âlâ huylu bir tümör kanser değildir, fakat şikayetlere neden oluyorsa, omurga üzerinde hasara neden oluyorsa yahut hudutlara baskı oluşturuyorsa çıkarılması gerekebilir. Anevrizmal kemik kisti, osteoid osteoma, osteoblastoma, osteokondrom ve hemanjiom bunlara örnektir.
• berbat huylu tümörler komşu sağlıklı dokulara yayılabilen, diğer organlara (akciğer, karaciğer vs) sıçrayabilen ve hayatı tehdit edebilen kanserlerdir. Malign omurga tümörlerinde kondrosarkomlar, Ewing sarkomları ve osteosarkomlar bulunur.
Omurga tümörleri, bilhassa büyüdükçe ve bulunduğu yerdeki dokulara hasar verdiği ölçüde, farklı şikayetlere neden olabilir. Tümörler omurga kemiğiniz dışında omuriliğinizi yahut hudut köklerini, kan damarlarını yahut komşu organlarınızı etkileyebilir. Omurga tümör belirtileri ve semptomları ortasında şunlar olabilir:
• En sık şikayet sırt ağrısıdır. Sırt ağrısı istirahat ile hafiflemediği üzere geceleri daha şiddetli olabilir.
• Bilhassa kollarınız yahut bacaklarınızda duyu kaybı yahut kas zayıflığı
• Yürüme zahmeti, bazen düşmelere neden olabilir.
• Bağırsak yahut mesane işlevinin kaybı (idrar ve dışkı yapamama/kontrol edememe)
• sakin ya da seri gelişen kol ya da bacağın bir kısmını yada tümünü etkileyen felç gelişebilir.
Omurga tümörleri, tümör tipine bağlı olarak farklı oranlarda ilerler.
Ne vakit doktora görünmek gerekir
Sırt ağrısının birçok nedeni vardır ve birçok sırt ağrısına bir tümör neden olmaz. Lakin, erken teşhis ve tedavi vertebral tümörler için değerli olduğu için, hekiminize sırt ağrınız ile ilgili şu bilgileri verin:
• Kalıcı ve ilerleyici
• Aktiflikle ilgili değil
• Geceleri daha da yetersizleşiyor
• Kanser hika tazez var ve birinci sırt ağrısı gelişti
Aşağıdaki durumlarda çabucak tıbbi yardım alın:
• Bacaklarınızda yahut kollarınızda ilerleyici kas zayıflığı yahut uyuşma
• Bağırsak yahut mesane işlevindeki değişiklikler
Gidişat (Prognoz)
Bir omurga tümöründe gidişatı belirleyen mevcut tümörün pürüzsüz ya da yeterli değil olmasıdır. Yeterli huylu tümörler uygun cerrahi ile ekseriyetle sadelik kusursuzleşir. Omurganın kendisinden kaynaklanan (primer) olumsuz huylu tümörlerde gidişatın pürüzsüz olması, tümörün diğer organa yayılmamasına, cerrahi ile tamamının çıkarılmasına ve kemoterapi ve/veya radyoterapiye kusursuz bir karşılık vermesine bağlıdır.
Başka bir kanser odağından kaynaklanan (metastaz) omurga tümörlerinde gidişat esas, mevcut kanserin cinsi, omurga dışında öteki bir organa yayılım varlığı ve hastanın genel durumuna bağlıdır.
Riskler
Hem kusursuz hem de hoşgörüsüz vertebral tümörler, omiriliğinizdeki hudutları sıkıştırarak, tümörün bulunduğu yerin altında bir hareket yahut duyu kaybına yol ihtiyaçabilir. Bu bazen bağırsak ve mesane işlevinde değişikliklere neden olabilir. Hudut hasarı kalıcı olabilir.
Bir vertebral tümör, omurganın kemiklerine de ziyan verebilir ve onu istikrarsız hale getirebilir; bu da ani bir kırık yahut omuriliği yaralayabilecek omurganın çökmesi riskini artırır.
Bununla birlikte, şayet tümör erken yakalanır ve süratli bir biçimde tedavi edilirse, daha fazla işlev kaybını önlemek ve hudut işlevini ilkden kazanmak mümkün olabilir. Yerleşin yerine bağlı olarak, omuriliğin kendisine hakikat baskı yapan bir tümör hayatı tehdit edici olabilir.
Teşhis
Vertebral tümörler bazen göz arkası edilebilir zira semptomları daha sık görülen durumlara benzemektedir. Bu nedenle, hekiminizin tam tıbbi geçmişinizi bilmesi ve genel fizikî ve nörolojik muayeneleri yapması bilhassa kıymetlidir.
Eğer hekiminiz bir vertebral tümörden şüpheleniyorsa, aşağıdaki testlerden biri yahut birk toksuzı tanınınyeterlilanmasına yardımcı olabilir ve tümörün yerini belirleyebilir:
Düz grafi: Düz radyografi, pediküllerin yahut omur gövdesinin erozyonunu göstermek için kullanılır. Bununla birlikte, radyolojik bulgular yalnızca kemik yıkımı% 30-50’ye ulaştığında ortaya çıkmaktadır.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG). MRG, omurga, omurilik ve sinirlerinizin yetişkin imgelerini üretmek için zorluklalü bir mıknatıs ve radyo dalgaları kullanır. MRG çoklukla vertebral tümörleri teşhis etmek için tercih edilen testtir. Muhakkak dokular ve yapıları vurgulamaya yardımcı olan bir kontrast husus, test sırasında ayağınızdaki yahut önkoldaki bir damar içine enjekte edilebilir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması. MRG yumuşak dokuları daha detaylı gösterirken BT kemik yapıları göstermede daha üstün ve kullanışlıdır. BT taraması MRG ile kombinasyon halinde kullanılabilir. Ayrıyeten nereden kaynaklandığı bilinmeyen metastaz hastalarında primer odağı saptamak için akciğer, karın (batın) tomografisi çekilir.
Metastatik hastalarda diğer bir omurga lokalizasyonunda da lezyon olabilme ihtimalinden ötürü (%15) görüntüleme teknikleri tüm omurgayı içerecek halde çekilmelidir.
Kemik tarama(sintigrafi): Bilhassa metastaz hastalarında omurga dışında öteki bir kemikte lezyon olup olmadığını teyit etmek için kullanılır.
Pozitron emisyon tomografisi (PET) –CT: Sistemik hastalığın ivedi taranmasına ve evrelemesine müsaade verir. Ayrıyeten kanserli hastalarda kemoterapiye karşılığı belirlemek için denetim am yoksullı çekilebilir.
• Biyopsi. Birden fazla vakit, tümör tipini belirlemenin tek yolu, bir mikroskop altında cüce bir doku örneğini (biyopsi) taramaktir. Biyopsi modernuçları tedavi seçeneklerini belirlemede yardımcı olacaktır.
Biyopsi örneğini elde etmek için kullanılan formül, genel tedavi planının ilerlemesı için kritik olabilir. Birden fazla durumda anestezi altında bir görüntüleme (genellikle X-ışını=skopi yahut BT ) klavuzluğunda biyopsi iğnesi ile kapalı olarak süreç uygulanır.
Çoğu vertebral tümör için tedavi seçenekleri şunlardır:
• Ameliyat.
Cerrahi olarak vertebral tümörün çıkarılması ve oluşan boşluğun doldurulması: Ülkü olarak, vertebral tümör tedavisinin hedefi tümörden büsbütün kurtulmaktır. Fakat, bu, omurilikte yahut etraftaki sonlarda kalıcı hasar riskiyle bir arada olabilir. Bu seçenek ekseriyetle genel durumu pürüzsüzliksever olup uzun devir ömür beklentisi olan hastalar için tercih edilir.
Omirilik basısına neden olan tümör dokusunun ortadan kaldırılması ve omurganın sabitlenmesi: Bilhassa malign karakterdeki tümörler omirilik basısına neden olarak kısmı yada tam felçe neden olabilir. Bu durumda basıyı ortadan kaldırmak için omiriliğin etrafı boşaltılır (seperasyon cerrahisi) ve etkilenen omurgayı sabitlemek için vidalama sistemi (enstrümentasyon) uygulanır.
Vertebroplasti/ Kifoplasti: Bu prosedürler, çökmüş vertebral kemiği ilkden yapılandırıp hizalanmayı düzeltmesine yahut bir hudut üzerindeki basıncı gidermesine müsaade verir. Vertebroplasti ve kifoplasti, X-ray ekipmanı (skopi) olan bir ameliyathanede gerçekleştirilen imaj kılavuzlu prosedürlerdir.
Bu prosedür ya genel anestezi altında ya da lokal anestezi takviyeli sedasyon altında (hastanın uyanık olduğu) yapılır. Bir yahut iki iğne, gerideki deriden kırık vertebraya röntgen rehberliği altında kapalı olarak ilerletilir. Skopi ile kusursuz iğne yerleşiminiyeterliladıktan yepyenira, cerrah kemik çimentosunu kırık vertebraya enjekte eder. Çimento, birkaç dakika içinde sertleşir, kemikte ani stabilite ve ağrının giderilmesini sağlar. Bu formül genel durumu olağanüstü olmayan kanser hastalarında uygulanabilir.
•Radyoterapi: Bu, tümüyle çıkarılamayacak tümörlerin kalıntılarını ortadan kaldırmak için operasyonu takiben yahut ameliyat edilemez tümörleri tedavi etmek için uygulanabilir
Bazı vertebral tümörler için taze basamak tedavi olabilir. Radyasyon tedavisi, ameliyat çok riskli olduğunda sırf ağrıyı hafifletmek için de kullanılabilir.
Stereotaktik radyocerrahi (SRS). Aslında cerrahi olmayan bu tedavi, yüksek dozda hakikat olarak hedeflenen radyasyon sağlar. SRS’de, tabipler, bilgisayarları radyasyon ışınlarını tüm noktalarda gerçek fazlasıylalukta ve birden çok açıdan odaklamak için kullanır. Klasik radyoterapi sistemlerine nazaran aktifliği yüksek ve yan tesiri düşüktür. Radyocerrahide, vertebra tümörlerini tedavi etmek için radyasyonu stereotaktik olarak kullanan farklı tipte (Cyberknife vs) teknolojiler vardır.
• Kemoterapi: Birçok kanser tipi için standart bir tedavi olan kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek yahut büyümelerini engellemek için kullanılır. Tek başına ya da öteki terapilerle kombinasyon halinde kullanılabilir.
• Hormonoterapi: Sıklıkla prostat ve göğüs kanserli hastalarda kullanılır.
•İmmünoterapi: Melanom, akciğer ve böbrek kanserine bağlı metastatik hastalarda kullanılır
•Steroidler: Cerrahi ve radyasyon terapisi, tümörlerin kendisi de omurilikte mikropsuz iltihaba (enflamasyon) neden olabilir, hekimler bazen ameliyatı takiben ya da radyasyon tedavisi sırasında ödemii azaltmak için kortikosteroidler reçete ederler.
Kortikosteroidler inflamasyonu azaltsalar da, kas işkencesüzlüğü, osteoporoz, yüksek tansiyon, diyabet ve enfeksiyona karşı artmış hassaslık üzere önemli yan tesirlere neden olduğu için ekseriyetle kısa müddetli olarak kullanılırlar.
• Bifosfanatlar: Kemikzorlendirmesi için kullanılan bu ilaçlar tümörden etkilenen kemiklerde çökme ve kırılma riskini azaltmaktadır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
